Brandweer Cases: detectie van aardgas en LPG

Brandbare gassen detecteren: hoe & wat?

Sensit HXG-3

Tijdens onze brandweertrainingen merken we dat de focus vooral ligt op het detecteren van brandbaar gas. Volgende twee gasdetectietoestellen worden het meest gebruikt: de X-am 2500 en de Sensit HXG-3.

Beide toestellen zijn uitgerust met een LEL-sensor voor detectie van brandbare gassen. De applicatie verschilt.

Waar de Sensit een gaslekzoeker is met uitlezing in ppm of parts per million, geeft de X-am 2500 een uitlezing in %LEL. De Sensit is een veel gevoeligere sensor. Hij reageert veel sneller en detecteert het kleinste lek brandbaar gas. Wist je dat de uitlezing in ppm brandbaar gas zelden juist is?

Beide sensoren worden standaard gekalibreerd met methaan (= CH4).

De LEL-sensor in de X-am 2500 is gebaseerd op een katalytische verbranding. De sensor heeft zuurstof nodig voor een juiste werking. Is er minder dan 8 vol% zuurstof aanwezig dan zal de katalytische LEL-sensor in de X-am 2500 uitschakelen.

De LEL-sensor in de Sensit heeft geen zuurstof nodig. Dit meetprincipe is gebaseerd op thermische geleidbaarheid. Zo zal de Sensit ook reageren op vocht. Blaas je uit in het toestel dan kan de Sensit reageren.

Dit gebeurt niet bij de X-am 2500.

Op de foto van de Sensit HXG-3 zie je naast een uitlezing in ppm, ook een uitlezing in %LEL. Als je met de Sensit en de X-am 2500 op dezelfde plek een meting uitvoert, zal je zelden dezelfde waarde aflezen.

De X-am 2500 is namelijk een diffuus toestel, ter persoonlijke bescherming. De Sensit is een lekzoeker en geeft een indicatieve waarde weer.

Soms zien we dat de gaslekzoeker gebruikt wordt om de X-am 2500 te vervangen. Gebruikers denken dat de uitlezing %LEL op de Sensit de uitlezing van de X-am 2500 vervangt.

Dit is niet zo! Gebruik jouw gasdetectie toestel voor de juiste applicatie.

Wil je meer weten over het detecteren van brandbare gassen? Lees dan zeker dit artikel.

 

CASE: detectie van methaan (of aardgas)

X-am 2500

Word je opgeroepen voor een gaslek dan adviseren we twee toestellen mee te nemen. De X-am 2500 neem je mee ter persoonlijke bescherming. Dit toestel is standaard uitgerust met een O2-sensor voor detectie van zuurstoftekort (of -overmaat), een CO-sensor (voor koolmonoxide) en een H2S-sensor (voor waterstofsulfide). De LEL-sensor op de foto is de bovenste lijn waar CH4 bij staat.

Wil je de oorsprong van het gaslek opsporen dan gebruik je de gaslekzoeker, Sensit HXG-3. Dit is geen persoonlijk beschermingstoestel. De uitlezing in ppm of %LEL is dan ook niet relevant. Het enige doel is het gaslek te “zoeken”.

Wist je dat de Sensit een zuivere lucht kalibratie uitvoert bij opstart? Het toestel vraagt dit niet! De Autozero wordt automatisch uitgevoerd. Zet het toestel dus altijd op in een zuivere omgeving en niet op de plek waar je het gaslek gaat zoeken want dan maak je een fout.

Methaan (of aardgas) is het brandbaar gas dat in 95% van alle situaties of interventies met brandbare gassen aanwezig zal zijn. Methaan is geurloos maar door het toevoegen van geurstoffen zoals mercaptanen (vroeger) of THT (nu), kan je methaan wel vaststellen of ruiken.

Weet wel dat er niet altijd geurstoffen toegevoegd zijn! Een gasdetector is dus belangrijk voor jouw eigen veiligheid en voor detectie van brandbaar gas!

Bij aanwezigheid van een “klein” gaslek van enkele honderden ppm´s zal de X-am 2500 niet reageren en de Sensit wel. Wist je dat de Sensit al detecteert vanaf 1 ppm?

De X-am 2500 heeft een resolutie van 1% LEL of 440 ppm. Er moet dus minimaal 440 ppm aanwezig zijn voor de X-am 2500 iets zal detecteren! Het alarm van de X-am 2500 staat op 10% LEL (soms zelfs pas 20% LEL). Er moet dus 4400 ppm (of 8800 ppm) aanwezig zijn, voor je een hoorbaar alarm krijgt. Meestal kijk je pas naar een gasdetectie toestel als het toestel in alarm gaat.

Op een interventie kan de Sensit vaak direct reageren waarbij de X-am 2500 op 0% LEL blijft staan. Het toestel is dus niet defect, alleen veel minder gevoelig!

Let wel: de X-am 2500 (en de Sensit) zijn NIET uitgerust met een pomp. Het zijn diffuus toestellen. Sensoren hebben een vertraging en zullen nooit direct reageren. Is er op een interventie gas aanwezig, dan moet je lang genoeg wachten om te betrouwen op de uitlezing van jouw toestel. Je staat beter in de “veilige zone” en gebruikt een gepompt toestel met een uitschuifbare probe, zodat je zelf in de “veilige” omgeving kan blijven staan. Neem de vertraging of responstijd (T90) van jouw sensoren in achting voor je verder vordert!

 

CASE: detectie van LPG op een camping

LPG is een mix van propaan en butaan. Op een camping worden LPG-flesjes o.a. gebruikt om te koken.

Wist je dat een uitlezing van 10% of 20% LEL vaak een onderschatting is van wat er werkelijk aanwezig is? Standaard wordt de LEL-sensor gekalibreerd met methaan of CH4. Je kan dit zien aan de hand van volgende uitlezing op een X-am 2500: CH4 = 10%LEL.

Als er methaan aanwezig is, klopt de uitlezing. Wist je dat er lijsten met LEL-correctiefactoren bestaan? De correctiefactor voor propaan en butaan kan je vinden in deze lijst. 

Als de LEL-sensor gekalibreerd is met methaan is de correctiefactor voor propaan: 1,7. De correctiefactor voor butaan is 1,9. Correctiefactoren zijn gemiddelde waarden en bepaald op nieuwe sensoren. Bij een alarm van 20% LEL is er dus in werkelijkheid ca. 2x meer aanwezig of 40% LEL.

Heb je een interventie met LPG dan krijg je een te lage waarde. Weet dat er 2x meer aanwezig is dan wat jouw toestel afleest! Een alarm van 40% LEL is dus in werkelijkheid al 80% LEL!

Schrijf een reactie

Uw emailadres zal niet mee gepubliceerd worden.

Gasdetectie van A tot SAFE®

3 hoofdstukken van het boek nu GRATIS in jouw mailbox!